Ένα μερεμέτι στο σπίτι, λίγο σκάψιμο στον κήπο, λίγο βάψιμο και κάποια στιγμή νιώθουμε ότι η «μηχανή» δεν τραβάει. Με την απότομη κινητοποίηση του (αγύμναστου) σώματος υπάρχει η πιθανότητα να πάθουμε και κάτι περισσότερο. Επομένως χρειάζεται προσοχή και κάποιες γνώσεις, που, τελικά, θα μας προφυλάξουν από κακοτοπιές και θα ικανοποιήσουν την ανάγκη της ψυχαγωγίας και της ανάπαυσης.

«Όλες αυτές οι ασχολίες θα βάλουν μπροστά τη «μηχανή» του σώματος να δουλέψει και να παράξει έργο, ίσως και να επιβεβαιώσουν τις αντοχές του ύστερα από 11 μήνες καθιστικής ή άλλης εργασίας και πιθανόν να εκτονώσουν το στρες τους με αυτό τον τρόπο. Έχετε, όμως, σκεφτεί αν κρύβονται κάποιοι κίνδυνοι για το αγύμναστο σώμα σας;» υπογραμμίζει ο Γιώργος Γουδέβενος φυσικοθεραπευτής, Dr manual medicine, ειδικός στη μηχανική της σπονδυλικής στήλης και των αρθρώσεων.

Στατιστικές έρευνες για τις κακώσεις κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών σε ηλικίες 21 ετών και πάνω, που ανακοινωθήκαν από την Εθνική Υπηρεσία Εργασιακής Στατιστικής των Η.Π.Α (U.S. Bureau of Labor Statistics), έδειξαν τα ακόλουθα ποσοστά κινδύνων:

• Διάφορες επισκευές (σκάλες, ηλεκτρολογικές, υδραυλικές κτλ) 27,6%
• Μεταφορές και μετακινήσεις αντικειμένων 24,9%
• Κτισίματα - Βαψίματα 20,8%
• Συντήρηση οικοσκευών 7,4%
• Καθαρισμοί χώρων κατοικίας 5,2%
• Γεωργικές, κτηνοτροφικές εργασίες, κοπή ξυλείας 4,8%

«Έχει παρατηρηθεί ότι οι περισσότερες εξάρσεις πόνου της σπονδυλικής στήλης και των αρθρώσεων στην κατηγορία αυτών των ατόμων παρουσιάζονται στις διακοπές και αυτό, λόγω της ξαφνικής ενεργοποίησης των διαφόρων μυϊκών ομάδων και αρθρώσεων, που «ξυπνούν» απότομα από την ατονία και την αδράνεια. Η άρση βαρών, το σκύψιμο ή το σπρώξιμο αντικειμένων αποτελεί εκλυτικό παράγοντα οσφυαλγίας (δηλαδή πόνου στη μέση). Ένα σύμπτωμα επώδυνο, μερικές φορές παροδικό και άλλες μακροχρόνιο και σοβαρό, με οδυνηρές συνέπειες (όπως δισκοπάθεια, ισχιαλγία κτλ)» εξηγεί ο Δρ Γουδέβενος.
Τα βαθιά καθίσματα για πολλή ώρα επιβαρύνουν την άρθρωση του γόνατος, όπως, επίσης, η στήριξη των γονάτων σε σκληρό έδαφος είναι πιθανόν να προκαλέσει βλάβη στην επιγονατιδο-μηριαία άρθρωση και στους τένοντες του γόνατος. Κύριος λόγος είναι τα μεγάλα μηχανικά φορτία ή οι πιέσεις που ασκούνται σε μη ελαστικά και αγύμναστα μέλη του σώματος, τα οποία δεν αντέχουν και τραυματίζονται. Όμως και οι πτώσεις μπορεί να προκαλέσουν ρήξεις συνδέσμων, μηνίσκου ή κατάγματα του γόνατος.

Οι ίδιες θέσεις επιβαρύνουν και τις αρθρώσεις των ισχίων, που δέχονται μεγάλα φορτία σε τέτοιες γωνίες, που δεν μπορούν να αντέξουν ακόμη και το σήκωμα ή το βάρος του ίδιου του σώματος.

Επίσης το ανώμαλο έδαφος και οι μη διαμορφωμένοι χώροι (οικοδομές, φρεάτια, σκάλες, πέτρες κτλ) μπορεί να προκαλέσουν διάστρεμμα (στραμπούληγμα του αστραγάλου) της ποδοκνημικής άρθρωσης, με οδυνηρά αποτελέσματα, όπως ρήξεις ή διάταση των συνδέσμων, με πρήξιμο και πόνο, και σε πολύ σοβαρότερες περιπτώσεις, ακόμη και κατάγματα των οστών της περιοχής αυτής.

Οι ώμοι είναι άλλο ένα σημείο, που συχνά υφίσταται κακώσεις, είτε λόγω πτώσεων είτε λόγω ανύψωσης βαρέων αντικειμένων πιο ψηλά από τις 90 μοίρες. Εδώ είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ο σύγχρονος τρόπος εργασίας (P.C., γράψιμο, τηλεχειριστήρια κτλ) σπάνια δίνει την ευκαιρία να σηκώνει ψηλά τα χέρια του ο σημερινός εργαζόμενος, με αποτέλεσμα ορισμένοι βαθείς μυς (οι σταθεροποιητές του ώμου) να ατροφούν και να γίνονται ευάλωτοι κι ευπαθείς στις κακώσεις, ακόμη και με λίγο φορτίο, με συνέπεια τις τενοντοπάθειες, τις ρήξεις συνδέσμων ή μυών του ώμου, τις μετέπειτα λεγόμενες μετατραυματικές «περιαρθρίτιδες».
Ο αγκώνας και ο καρπός (πηχαιοκαρπική) είναι σημεία στα οποία η υπέρχρηση εργαλείων, όπως κατσαβίδια, τανάλιες, φτυάρια κτλ μπορεί να δημιουργήσει επικονδυλίτιδες, μυαλγίες και τενοντίτιδες.

Τέλος, ένα ακόμη μέρος του σώματος, που είναι ευπαθές, είναι ο αυχένας, ιδιαίτερα όταν εκτείνεται το κεφάλι (προς τα πίσω) ή όταν στρίβει απότομα. Υπεύθυνο θεωρείται το γεγονός του διαρκούς σκυψίματος για πολλές ώρες στο γραφείο και στις διάφορες δουλειές του σημερινού ανθρώπου. Ακόμη και όταν περπατά, δεν ατενίζει ψηλά τόσο συχνά, με αποτέλεσμα να χάνεται ένα σημαντικό μέρος του εύρους κίνησης με κινήσεις προς τα πίσω (έκταση και στροφή), να γίνεται δύσκαμπτος ο αυχένας και εύκολα να υφίσταται κακώσεις, όπως μυϊκές συσπάσεις, που προκαλούν πόνο και που αργότερα «μετονομάζονται» αυχενικά σύνδρομα.

Γι' αυτούς, λοιπόν, τους λόγους, προσοχή:

• Στον τρόπο έναρξης των διαφόρων δραστηριοτήτων. Αρχίστε από τα πολύ ελαφρά και απλά αντικείμενα, για «ζέσταμα».

• Μην υπερεκτιμάτε τις δυνάμεις σας, μην εξαντλείστε και ζητήστε από κάποιον να σας βοηθήσει, εάν είστε μόνος.

• Αν νιώσετε οξύ πόνο σε κάποιο σημείο του σώματός σας, σταματήστε και αμέσως συμβουλευτείτε το γιατρό σας.

• Αν, ήδη, έχετε ιστορικό πόνου ή κακώσεων στο μυοσκελετικό σύστημα, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας και ζητήστε από τον φυσικοθεραπευτή σας να αξιολογήσει τη μυϊκή σας κατάσταση, δηλαδή το εύρος κίνησης, την ελαστικότητα των μυών, την κατάσταση των αρθρώσεων, την αντοχή ή τη δύναμή σας, καθώς και πολλές άλλες εργονομικές συμβουλές, που θα σας φανούν πολύ χρήσιμες. Είναι συνήθως απλές, αλλά αποδεικνύονται σωτήριες πολύ συχνά.

Ο κ. Γουδέβενος εξηγεί ότι στόχος είναι η πρόληψη, η ασφάλεια και η προνοητικότητα. «Για παράδειγμα, ο τρόπος εργασίας και οι κινήσεις που πρέπει να αποφεύγετε, ο πιθανός εξοπλισμός που μπορεί να χρειαστείτε, π.χ. ζώνη οσφύος, επιγονατίδα ή ειδικά βοηθήματα, που μπορεί να σας προφυλάξουν και να μειώσουν σημαντικά τις πιθανότητες κάποιου «εργατικού» ατυχήματος, που μπορεί να σας στερήσει τη χαρά των καλοκαιρινών διακοπών.
Επίσης, μπορεί να σας δοθεί ειδικό πρόγραμμα ασκήσεων, ανάλογα με το ιστορικό σας, κάνοντας τους μυς σας και το σώμα σας πιο δυνατό και πιο θωρακισμένο στις διάφορες κακώσεις ή παθήσεις, που μπορεί να ελλοχεύουν στη φάση των διακοπών στο πατρικό ή στο εξοχικό, των απαραιτήτων, αλλά και τόσο μικρών σε διάρκεια» καταλήγει ο διακεκριμένος φυσικοθεραπευτής.